Ο Herbert Chapman γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου του 1878 στο Rotherham, λίγο έξω από τη πόλη του Sheffield στη Βόρεια Αγγλία. Ήταν ένα από τα 11 συνολικά αδέλφια, σε μια οικογένεια που είχε κλίση στο ποδόσφαιρο: O αδερφός του Harry αγωνίστηκε στη Sheffield Wednesday κερδίζοντας δύο πρωταθλήματα κι ένα FA Cup, ο μεγαλύτερος Thomas φόρεσε τη φανέλα της Grimsby Town, ενώ ο Matthew συμμετείχε αργότερα στη διοίκηση του ίδιου συλλόγου.
Ο Herbert φαινόταν στην αρχή να ακολουθεί διαφορετική καριέρα από τα αδέλφια του. Σπούδασε στο τεχνικό κολλέγιο του Sheffield τη μηχανική της μεταλλευτικής ακολουθώντας τα χνάρια του ανθρακωρύχου πατέρα του.
ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΚΑΡΙΕΡΑ
Λιγότερο γνωστός είναι ο ποδοσφαιριστής Herbert Chapman, ο οποίος αγωνιζόταν στην ομάδα της περιοχής που έβρισκε δουλειά. Όπως όλοι οι μεγάλοι προπονητές, έτσι κι αυτός ήταν ένας μέτριος ποδοσφαιριστής. Τη περίοδο 1895-1909 λένε πως έγραψε λιγότερες από 40 επαγγελματικές συμμετοχές!
Τα πρώτα 6 χρόνια της καριέρας του αγωνίστηκε ως ερασιτέχνης, με τις ομάδες των κατώτερων πρωταθλημάτων να δείχνουν αρκετό ενδιαφέρον για εκείνον, λόγω του στοιχείου της δύναμης που τον χαρακτήριζε.
Το 1901 απέκτησε το πρώτο του επαγγελματικό συμβόλαιο με τη Northampton Town και έκανε μια εξαιρετική 1η σεζόν με 14 γκολ σε 22 εμφανίσεις. Μια εμφάνισή του στο FA Cup απέναντι στη Sheffield United, έκανε τους αντιπάλους του να τον λιγουρευτούν και να κάνουν κίνηση για να τον αποκτήσουν. Ο Herbert δέχθηκε με τη προϋπόθεση να αγωνιστεί και πάλι ως ερασιτέχνης, καθώς επιθυμούσε να εξασκήσει τη μεταλλευτική.
Σε μια ομάδα γεμάτη με διεθνείς, εκείνος δε κατάφερε να βρει ρόλο και πουλήθηκε με 300 λίρες στη Notts County, στην οποία αγωνίστηκε ξανά επαγγελματικά αλλά με μόλις εφτά συμμετοχές σε δύο χρόνια. Το 1904 επέστρεψε στη Northampton Town ως δανεικός και ακολούθησε ακόμα μια αποτυχημένη προσπάθεια στη Tottenham το 1905, με 14 γκολ σε δύο σεζόν, γεγονός που τον οδήγησε στο να αφήσει στην άκρη το άθλημα και να αφιερώσει όλο του το χρόνο στο τομέα των σπουδών του.
Δεν άντεξε όμως μακριά από το ποδόσφαιρο. Η φιλική του Northampton αναζητούσε προπονητή και ο Chapman σύστησε τον συμπαίκτη του στη Tottenham, τον Walter Bull. Εκείνος στη συνέχεια άλλαξε γνώμη και ανταπέδωσε τη σύσταση στον Herbert, με τον τελευταίο να δέχεται να επιστρέψει ως προπονητής για να βοηθήσει την ομάδα, σε μια απόφαση που θα άλλαζε τη ζωή του αλλά και το ίδιο το άθλημα.
ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Λέγεται πως «η ιστορία του είναι πάνω-κάτω η ιστορία της ενηλικίωσης του αγγλικού ποδοσφαίρου». Το ποδόσφαιρο της εποχής ήθελε τις ομάδες να αγωνίζονται με πέντε επιθετικούς και τους μέσους τους να αλωνίζουν στο κέντρο χωρίς περιορισμούς. Οι συνθήκες απαιτούσαν ανθρώπους που θα μπορούσαν να δουν μπροστά και να πάρουν ρίσκα. Απαιτούσαν ανθρώπους οργανωτικούς που θα βάλουν όλα τα δεδομένα σε μια σειρά για να πάρουν πρωτοποριακές αποφάσεις, ανθρώπους που θα ήθελαν να ξεφύγουν από τους συντηρητικούς κανόνες της Αγγλίας και να εφαρμόσουν τις ιδέες εκείνες που θα έδιναν στους αντίπαλους προπονητές νέα προβλήματα για να λύσουν.
O Herbert Chapman ήρθε για να εισάγει νέες τακτικές και τεχνικές προπόνησης αλλά και μια σειρά από καινοτομίες εντός και εκτός γηπέδων. Ας δούμε πρώτα μια εισαγωγή στο τρόπο που ήθελε να τρέχει το αγωνιστικό τμήμα και στη συνέχεια τη προπονητική του διαδρομή και τους λόγους που ο Άγγλος προπονητής συμπεριλαμβάνεται στη μικρή εκείνη λίστα των ανθρώπων, των οποίων οι ιδέες ήταν καθοριστικές για το ποδόσφαιρο όπως το ξέρουμε σήμερα.
Τακτική και νοοτροπία
Ο Herbert Chapman ήταν ένας προπονητής που απαιτούσε υψηλά επίπεδα φυσικής κατάστασης και εισήγαγε προγράμματα δίαιτας και προπόνησης φέρνοντας φυσιοθεραπευτές και μασσέρ για να αυξήσει τη ποιότητα εκγύμνασης και αντοχής των αθλητών του με μοντέρνες τεχνικές.
Ως πολέμιος της εσωστρέφειας των αποδυτηρίων, πρόσθεσε στο πρόγραμμα της ομάδας εβδομαδιαίες ομαδικές συναντήσεις και ενθάρρυνε την επικοινωνία σχετικά με τη τακτική, ενώ οργάνωνε και εξορμήσεις π.χ. για γκολφ, οι οποίες σκοπό είχαν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της χημείας για τους παίκτες του.
14th November 1929: Arsenal FC soccer players and Manager Herbert Chapman (right), playing golf. Left to right Tom Parker, Alec James and David Jack. (Photo by Edward G. Malindine/Topical Press Agency/Getty Images)
Σε μια εποχή που από τη μια πλευρά το άθλημα ήταν στα βρεφικά του χρόνια και από την άλλη η κοινωνία περνούσε κρίσεις, ο Herbert έβλεπε πιο μακριά. Η αντίληψή του, του επέτρεπε να κατανοήσει την σημασία της ψυχολογίας στις τάξεις μιας ομάδας αθλητών, ένα γεγονός που ακόμα και σήμερα φαίνεται να αγνοούμε όλοι, οπαδοί και προπονητές.
Όσον αφορά το τακτικό κομμάτι, ο Herbert Chapman ζητούσε συνεχώς περισσότερη εργατικότητα από τους ποδοσφαιριστές του με σκοπό να δημιουργηθεί ένα πολύ οργανωμένο σύνολο, ένα σύνολο που χαρακτηριζόταν από τους σχολιαστές της εποχής ως «Μηχανή».
Απαιτούσε τη παραγωγή μιας γρήγορης αντεπίθεσης που βασιζόταν σε ταχύτατους πλάγιους επιθετικούς, οι οποίοι έκοβαν εσωτερικά με απότομο τρόπο και πασάροντας σε μικρούς χώρους. Στόχος ήταν η μπάλα να καταλήξει στα πόδια του επιθετικού κι όχι στο κεφάλι του μέσω της άμυνας, απευθείας.
Μια ατάκα του ήταν πως το πιο τρωτό σημείο της αντίπαλης ομάδας, ήταν όταν μια επίθεσή της είχε αποτύχει, διότι τότε ήταν που είχε πολλούς ποδοσφαιριστές της στο αντίπαλο μισό και εκτός θέσης. Είναι μια σκέψη που το 2020 φαίνεται πολύ απλή αλλά 100 χρόνια πριν ήταν ένα κρυμμένο μυστικό.
Τέλος, επέμενε πως ήθελε μια ομάδα να νικάει επειδή θα είχε ένα πλάνο κι όχι επειδή θα τις έβγαιναν τυχαία κάποια πράγματα στο γήπεδο. Λέγεται πως όταν συνέβαινε αυτό, εκείνος εκνευριζόταν ακόμα κι αν η ομάδα του νικούσε. Πολλές περισσότερες καινοτομίες του απαιτητικού Chapman αναφέρονται στο κεφάλαιο της Arsenal, παρακάτω.
Ο δρόμος προς το Λονδίνο και τη παγκόσμια καταξίωση
Στο πρώτο του βήμα ως προπονητής στη Northampton, την οποία γνώριζε καλά, σουλούπωσε πολύ γρήγορα την ομάδα που τερμάτισε στο πάτο για δύο συνεχόμενες σεζόν της τότε Southern League. Τη πρώτη του σεζόν ανέβηκαν στην 8η θέση, ενώ τη δεύτερη κατέκτησαν το πρωτάθλημα. Τα κατάφερε με δύο τρόπους: Αρχικά στο αγωνιστικό κομμάτι, τράβηξε πιο πίσω τους μέσους του, έτσι ώστε να οδηγήσει εκτός περιοχής τους αντίπαλους αμυντικούς και να απελευθερώσει χώρο στους επιθετικούς του να υλοποιούν την αγαπημένη του αντεπίθεση. Δεύτερον, πίεσε και έπεισε τον πρόεδρο της ομάδας να κάνει μεταγραφές, μια από αυτές ο εσωτερικός επιθετικός Albert Lewis που αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ. Τις επόμενες τρεις σεζόν τερμάτιζαν πάντα μέσα στη τετράδα.
Το 1912 ήρθε πρόταση από τη Leeds City της δεύτερης κατηγορίας και επέστρεψε βόρεια. Οι πρακτικές του πέτυχαν ξανά πολύ γρήγορα, αφού πήρε μια ομάδα που τερμάτισε στην 19η θέση και την ανέβασε στην 6η έχοντας τη δεύτερη καλύτερη επίθεση με 70 γκολ. Την επόμενη σεζόν κατέκτησε τη 4η θέση κι έχασε για δύο πόντους τον προβιβασμό. Συνεπώς, οι μεγάλοι στόχοι της ομάδας δεν επετεύχθησαν. Ωστόσο, το κλαμπ ήταν χαρούμενο αφού η προσέλευση στο γήπεδο ήταν αυξανόμενη, όπως και τα έσοδα. Στη συνέχεια ξεκίνησε ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος και έτσι οι εξωτερικοί παράγοντες γκρέμισαν τα σχέδια όλων με αποτέλεσμα να έρθουν αρκετές αποτυχίες, προτού παύσουν τα μεγάλα πρωταθλήματα.
Το 1916 και για δύο χρόνια ο 38χρονος Herbert Chapman αποφάσισε να συμμετέχει στο Πόλεμο, αναλαμβάνοντας τη θέση του διευθυντή σε ένα εργοστάσιο πυρομαχικών στο Barnbow κοντά στη πόλη του Leeds. Αφού έληξαν οι εχθροπραξίες επέστρεψε στην ομάδα αλλά παραιτήθηκε απρόσμενα το Δεκέμβριο του 1918 χωρίς αιτιολόγηση, για να αναλάβει δουλειά επόπτη σε εργοστάσιο ορυκτών. Αργότερα αποκαλύφθηκαν σκάνδαλα με τη πληρωμή παικτών κατά τη διάρκεια του Πολέμου και η ομάδα αρνήθηκε να ανοίξει τα έγγραφά της, κάτι που εκλήφθηκε ως σημάδι ενοχής. Τελικά ο σύλλογος αποβλήθηκε από τη λίγκα και απαγορεύτηκε η ενασχόληση με το ποδόσφαιρο σε αρκετούς, μεταξύ αυτών και στον Chapman, ο οποίος είχε αποχωρήσει νωρίτερα.
Το εργοστάσιο που δούλευε ο Chapman πωλήθηκε τα Χριστούγεννα του 1920 και εκείνος απολύθηκε. Πολύ σύντομα η Huddersfield Town τον πλησίασε για να του προσφέρει τη θέση του βοηθού προπονητή, δίπλα στον Ambrose Langley που ήταν πρώην συμπαίκτης του αδερφού του Herbert, του Harry. Το κλαμπ τον υποστήριξε στην έφεση που ασκήθηκε για την απαγόρευση που ίσχυε, με το άλλοθι πως ο Herbert Chapman βρισκόταν στο εργοστάσιο πυρομαχικών όταν λάμβαναν μέρος οι μεσοπολεμικές παράνομες πληρωμές στη Leeds City. Η απαγόρευση ανακλήθηκε.
Ένα μήνα μετά ο Chapman έγινε ο πρώτος προπονητής και έκανε μεταγραφές καταξιωμένων ποδοσφαιριστών αλλά και νέων ελπιδοφόρων. Στη πρώτη του ολοκληρωμένη σεζόν κατέκτησε το πρώτο μεγάλο τρόπαιο για την ιστορία της Huddersfield, το FA Cup, ωστόσο στο πρωτάθλημα αυτή πάλευε με τον υποβιβασμό τερματίζοντας τελικά 14η.
Την επόμενη περίοδο του δόθηκε ο πλήρης έλεγχος του αγωνιστικού τμήματος και έτσι ενθάρρυνε τη δεύτερη και τη τρίτη ομάδα να αγωνίζεται με τη τακτική και τους κανόνες της ανδρικής, έτσι ώστε όταν έρθει η ώρα να προβιβαστούν στη πρώτη οι ποδοσφαιριστές, να είναι πιο έτοιμοι για τη προσαρμογή. Τεράστια σκέψη για την εποχή. Ταυτόχρονα ανέπτυξε και μεγάλο δίκτυο από scouters για να βρουν τους παίκτες που αναζητούσε.
Τα σχέδιά του πέτυχαν για ακόμα μια φορά. Η άμυνα σουλουπώθηκε και πιάνοντας το επίπεδο της επίθεσης, τη σεζόν 1922/23 ανέβηκαν στη 3η θέση, την επόμενη κατέκτησαν το πρωτάθλημα για πρώτη φορά και τη μεθεπόμενη το κατέκτησαν ξανά κάνοντας μόνο μια μεταγραφή.
ARSENAL
Όσο η Huddersfield Town έπαιρνε τα δύο πρωταθλήματα, η Arsenal πάλευε για τη σωτηρία της κατηγορίας και στις δύο σεζόν. Ο Herbert προετοιμαζόταν για τη 3η σερί κατάκτηση, κάτι που δεν είχε ξανασυμβεί, αλλά η Arsenal με τα μαζικότερα πλήθη οπαδών του χτύπησε τη πόρτα το 1925 και του πρόσφερε τον διπλό μισθό (2.000 λίρες).
Η άφιξή του συνέπεσε με την αλλαγή του κανονισμού του offside: Ο επιτιθέμενος χρειαζόταν πλέον δύο κι όχι τρεις ποδοσφαιριστές (μαζί με τον τερματοφύλακα) ανάμεσα σε εκείνον και τη γραμμή του γκολ. Μια μεγάλη απόφαση για το ποδόσφαιρο, που οδήγησε στον Chapman να αναθεωρήσει τις πετυχημένες τακτικές του.
Ο πρώτος άνθρωπος που έφερε στην Arsenal ήταν ο Charlie Buchan, o 34χρονος υψηλόσωμος Άγγλος διεθνής και πρώτος σκόρερ της Sunderland στις 7 από τις 8 σεζόν με 209 γκολ, ένας αθλητής που συχνά γραφόταν πως ήταν ο καλύτερος στην Αγγλία. Ο Buchan πρότεινε στον Chapman να μεταφερθεί ο μέσος που είχε ελεύθερο ρόλο στο κέντρο, σε μια θέση «στόπερ» στο κέντρο της άμυνας, έτσι ώστε να προσαρμοστεί η «Μηχανή» του Chapman στο νέο κανονισμό του offside.
Η ιδέα εφαρμόστηκε και έτσι η φημισμένη διάταξη «WM» που γεννήθηκε εκείνη την εποχή, της μετατροπής δηλαδή του 2-3-5 σε 3-4-3, θα έπιανε κορυφή πολύ σύντομα, χάρη στις ιδέες του Chapman. Η στρατηγική απαιτούσε από τον κεντρικό αμυντικό να είναι πλήρως υπεύθυνος για το offside, καθώς οι άλλοι δύο αμυντικοί έπαιρναν πλάτος για να καλύψουν τις πτέρυγες. Η μπάλα άρχισε έτσι να παίζεται περισσότερο χαμηλά και με αφετηρία την άμυνα και κατεύθυνση το κέντρο και όχι με βάση την επικρατέστερη αγγλική μέθοδο της ψηλής μπαλιάς στη μεγάλη περιοχή του αντιπάλου, με την ευχή να βρει κάποιον συμπαίκτη.
Κατά τη πρώτη του σεζόν στο Λονδίνο, η Huddersfield πήρε για τρίτη συνεχόμενη φορά το πρωτάθλημα και η νέα του ομάδα, η Arsenal, τερμάτισε 5 πόντους πίσω στη δεύτερη θέση. Θέση που ήταν η υψηλότερη στην τότε ιστορία του συλλόγου μας…Τρομερή η επιτυχία του. Δυστυχώς αυτή δεν επαναλήφθηκε στο πρωτάθλημα κατά τις δύο επόμενες σεζόν, καθώς η ομάδα τερμάτισε στην 11η και στη 10η θέση αλλά έφτασε μέχρι το τελικό του FA Cup, τον πρώτο της, το 1927. Παρεμπιπτόντως, ήταν η πρώτη και η μοναδική φορά που το Κύπελλο έφυγε από την Αγγλία, διότι η Cardiff City επικράτησε με 1-0 και το πήγε στην Ουαλία.
Η αλλοπρόσαλλη αυτή πορεία ήταν μάλλον μέσα στα σχέδια του Chapman, ο οποίος είχε φέρει στο τραπέζι ένα πενταετές πλάνο, το οποίο όπως θα δούμε αργότερα απέδωσε πάνω στην ώρα…
Το 1927, μετά την απόλυση ενός διευθυντή στην Arsenal και τη πρόσληψη ενός λιγότερο δυναμικού, άνοιξε ο δρόμος για τον Chapman να αναλάβει περισσότερες ευθύνες στους ώμους του αλλά ταυτόχρονα να αποκτήσει και την ελευθερία να ελέγχει συνολικά τις δουλειές του συλλόγου, ώστε να τον κατευθύνει στην επιθυμητή του πορεία. Ήταν ίσως ο πρώτος μοντέρνος προπονητής που ανέλαβε εξ ολοκλήρου τον έλεγχο μιας ομάδας.
1927 Arsenal team photo
Έτσι, μετά τη τετράδα των Joe Hulme, Jack Lambert, Tom Parker και Herbie Roberts που είχε φέρει ένα χρόνο πριν, ακολούθησαν κι άλλες δικές του μεταγραφές που θα έγραφαν ιστορία, όπως ο μπακ Eddie Hapgood (400 συμμετοχές) μεταγραφή του 1927, ο επιθετικός David Jack (180 συμμετοχές, 113 γκολ) του 1928, o επιθετικός Alex James (230 συμμετοχές, 26 γκολ) και ο θρυλικός Cliff Bastin (350 συμμετοχές, 150 γκολ) του 1929.
Η αντεπίθεση που ήθελε να παίξει ο Chapman είχε πλέον τα κατάλληλα εργαλεία. Ο Lambert ήταν στη κορυφή, λίγο πιο πίσω ο Jack και ο φημισμένος πασέρ James για να καλύπτουν το χώρο που δημιουργούνταν στις μεταβάσεις, ενώ οι εξτρέμ Bastin και Hulme δεν έπαιζαν συμβατικά πάνω στη γραμμή, αλλά έκοβαν εσωτερικά δημιουργώντας πολλές επιλογές για τους εαυτούς τους.
Στην άμυνα, πολύ σημαντικό ρόλο έπαιζαν οι πλάγιοι χαφ, οι Jones και John. Οι οδηγίες στο σύνολο της αμυντικής γραμμής ήταν να παίζει βαθιά, αρκετά πίσω, ωστόσο όταν η κατοχή βρισκόταν στην Arsenal οι δύο αυτοί πούσαραν μπροστά με ταχύτητα για να υποστηρίξουν την επίθεση και να δημιουργήσουν έτσι επιλογές σε πάσες. Ταυτόχρονα θα πρέπει να ήταν σε θέση να γυρίσουν σε μικρό χρονικό διάστημα στην άμυνα, όταν χανόταν η μπάλα, και να λειτουργήσουν ως αμυντικοί εντός της περιοχής! Η θέση αυτή δεν υπάρχει σήμερα στην πιο ελεύθερη μορφή που είχε τότε αλλά πιο κοντά σε αυτή είναι ο υπεύθυνος μέσος box to box, ο οποίος βέβαια καλύπτει μεγαλύτερες αποστάσεις.
Το γρήγορο παιχνίδι του δεν είχε καμία σχέση με το παιχνίδι που επικρατούσε στην Αγγλία τη περίοδο εκείνη και έτσι ορισμένοι σχολίαζαν πως η Arsenal ήταν «βαρετή και τυχερή». Βέβαια, σύντομα θα έσπαζαν ορισμένα ρεκόρ που θα εξέθεταν με εμφατικό τρόπο τη «κριτική» αυτή.
Κάνοντας μια παρένθεση στην ιστορία, ας προτρέξουμε για να δούμε και την επιρροή του εκτός των γηπέδων. Κατά τη μεγάλη αναδιαμόρφωση του θρυλικού Highbury, είχε αρκετά επεμβατικό ρόλο στο έργο και στο σχεδιασμό αρκετών κομματιών του σταδίου. Η προσθήκη του φημισμένου ρολογιού στην εξέδρα «Clock End», o σχεδιασμός του πίνακα με σκορ και νούμερα – που αντέγραψε όλη η Αγγλία – και των ηλεκτρονικών περιστροφικών πορτών (τουρνικέ), έγιναν κι αυτά με την υπογραφή του.
Σύμφωνα με το αρχείο της Arsenal προώθησε εμπράκτως και με επιμονή την μετονομασία του σταθμού του μετρό «Gillespie Road» σε «Arsenal», τον μοναδικό σταθμό μετρό του Λονδίνου που είχε πάρει το όνομά του από ένα ποδοσφαιρικό κλαμπ. Ο ίδιος έκανε την πολύ απλή ερώτηση:
«Έχει κανείς ακουστά το Gillespie Road; H Arsenal είναι εδώ!»
Ακούγεται εύκολο να υλοποιηθεί αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Μετά από χιλιάδες αλλαγές σε εισιτήρια, χάρτες, πινακίδες κλπ και ύστερα από χρόνια συζητήσεων, το Arsenal Station ήταν γεγονός τον Οκτώβριο του 1932.
Επίσης, η πρότασή του για την υλοποίηση ενός ευρωπαϊκού πρότζεκτ, όπου για πρώτη φορά ομάδες από πολλές χώρες θα αγωνίζονται μεταξύ τους κάτω από μια επίσημη «ομπρέλα», ήταν κάτι που ο Chapman το επιθυμούσε πολύ και το επιδίωκε ενεργά, καθώς τα καλοκαίρια έπαιρνε την ομάδα και την πήγαινε στην Ευρώπη για να αγωνιστεί εκεί με άλλες.
Οι επαναστατικές του ιδέες περιλαμβάνουν και τη δημιουργία του ημικυκλίου της περιοχής, τους κριτές για την εξακρίβωση του γκολ, τη προσθήκη δεύτερου διαιτητή και την ζωγραφιά ενός διαγράμματος του γηπέδου πάνω στο τραπέζι του, για να βοηθήσει τους ντροπαλούς του παίκτες να κατανοήσουν τις τακτικές του εντολές. Μέσα στα ενδιαφέροντά του ήταν και η ενημέρωση των οπαδών, αναπτύσσοντας ένα ηλεκτρονικό σύστημα μετάδοσης των ειδήσεων της ομάδας για τους φιλάθλους, ενώ ο αγώνας ενάντια στη Sheffield United στις 27-1-1927 ήταν το πρώτο ποδοσφαιρικό παιχνίδι στην Αγγλία που μεταδόθηκε ζωντανά στο ραδιόφωνο.
Στόχος του ήταν και η χρήση προβολέων και στην Αγγλία, μια ιδέα που προέκυψε από ένα ταξίδι του στο Βέλγιο το 1930 για την παρακολούθηση ενός αγώνα. Η επιρροή του στην ανακατασκευή του Highbury ήταν καθοριστική και έτσι φρόντισε να ανεγερθούν και προβολείς, παρόλο που στη συνέχεια λειτούργησαν μόνο σε συνθήκες προπονήσεων.
Εκτός από τη καθιέρωση των νούμερων στις φανέλες, πρότεινε και την εισαγωγή κυκλικών σχεδίων – δακτυλίων στις κάλτσες των ποδοσφαιριστών, έτσι ώστε αυτοί να γίνονται πιο διακριτοί από τους συμπαίκτες τους κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Επιπροσθέτως και πάνω στην ίδια λογική, μπήκε στη διαδικασία να ζητήσει να σχεδιαστούν οι φανέλες με ένα περισσότερο ανοιχτό κόκκινο χρώμα αλλά και να προστεθούν άσπρα μανίκια, για να δημιουργήσει μια ποδοσφαιρική εμφάνιση έντονη κι επιβλητική. Τα άσπρα μανίκια αποτελούν και σήμερα σήμα κατατεθέν και αδιαπραγμάτευτο στοιχείο της Arsenal, ξεχωρίζοντας έτσι από τις περισσότερες ομάδες που χρησιμοποιούν το κόκκινο χρώμα.
Ο Chapman ήταν γνωστός και για το κυνήγι των νεαρών ταλαντούχων ποδοσφαιριστών, καθώς απέκτησε πολλούς Άγγλους ποδοσφαιριστές που στη συνέχεια έγιναν διεθνείς και ξεδίπλωσαν το ταλέντο τους. Το δίκτυο σκάουτινγκ, που φρόντιζε να δίνει σημασία και να αναπτύσσει και στην Arsenal, δικαίωνε πάντα την επένδυσή του.
Στο κομμάτι της διαπραγμάτευσης θεωρούταν ως ένας άνθρωπος «καπάτσος», όπου επιστράτευε τα όπλα του με πονηράδα και ευστροφία. Ο Robert Allsop, ο μισός Έλληνας μισός Άγγλος δισέγγονος του Herbert, εξιστορεί στη συνέντευξη που έδωσε στο Blog μας:
«Η αγαπημένη μου ιστορία είναι μια που έλεγε συχνά η γιαγιά μου και άρεσε πολύ στον Chapman να την διηγείται ο ίδιος. Αφορά την μεταγραφή του David Jack στην Arsenal από την Bolton.
Η Bolton, τότε, ζητούσε 13,000 χιλιάδες, ποσό ρεκόρ για εκείνη την εποχή, και το μπάτζετ του Chapman ήταν γύρω στις 10,000 λίρες. Οι άνθρωποι της Bolton ήταν ανένδοτοι, παρόλα αυτά ο Chapman τους κάλεσε στο Λονδίνο για διαπραγματεύσεις σε ένα κεντρικό ξενοδοχείο. Ο ίδιος πήγε μισή ώρα νωρίτερα και έδωσε 2 λίρες στον σερβιτόρο. Εγώ θα πίνω τζιν με τόνικ και ο συνεργάτης μου ουίσκι με τζίντζερ, του είπε, εσύ θα φέρνεις σε μένα σκέτο τόνικ και στον συνεργάτη μου σκέτο τζίντζερ. Ό,τι παραγγείλουν οι υπόλοιποι θα βάζεις το διπλό.
Σε δυο ώρες οι διαπραγματεύσεις είχαν τελειώσει και η Arsenal είχε αγοράσει τον Jack με 10,890 λίρες. Μπορούσα και πιο φτηνά, είχε πει στην γιαγιά μου, αλλά ήθελα να είμαι σπίτι πριν το βραδινό δείπνο γιατί είχαμε fish and chips…»
Για την ιστορία, δύο λίρες της εποχής εκείνης, ισοδυναμούν με περίπου 130 λίρες του σήμερα.
Επιστρέφουμε χρονολογικά στην ιστορία του Herbert. Το κλαμπ πλέον όδευε προς τη σωστή κατεύθυνση, με τους παίκτες προσωπικά επιλεγμένους από τον Chapman, ώστε να εφαρμόζονται στο έπακρο οι ιδιαίτερες τακτικές του. Έτσι, το 1930 στο Wembley και μπροστά από ένα κοινό 92,486 οπαδών, ήρθε η πρώτη κατάκτηση FA Cup για την Arsenal, ο πρώτος μεγάλος τίτλος στην ιστορία. Οι δύο ομάδες βγήκαν στον αγωνιστικό χώρο για πρώτη φορά η μία δίπλα στην άλλη χάρη στην επιθυμία του Chapman, μια παράδοση που υφίσταται μέχρι σήμερα παγκοσμίως. Στον τελικό η Arsenal είχε αντίπαλο την Huddersfield Town…
Στη συνέχεια, τη σεζόν 1930/31 κατακτήθηκε και το πρώτο πρωτάθλημα, χάρη στην εκπληκτική δουλειά του Herbert Chapman. Ακόμα βασιλεύει το ρεκόρ εκείνης της σεζόν με τη «βαρετή και τυχερή Arsenal» να έχει σκοράρει τα περισσότερα γκολ σε χρονιά με κατάκτηση του τίτλου: 127 γκολ σε 42 παιχνίδια. O Lambert σκόραρε 38 φορές σε 34 παιχνίδια, ο Jack 31 σε 35, ο Bastin 28 σε 42 και ο Hulme 14 γκολ. «Ο τίτλος της Arsenal ήταν ο πρώτος από ομάδα νότια του Birmingham…» γράφει ο τύπος.
1931 team photo
O θρίαμβος αυτός περιελάμβανε μερικά αξιομνημόνευτα σκορ: 9-1 με τη Grimsby Town, 7-1 με τη Blackpool και 7-2 με τη Leicester. Εκείνη τη σεζόν πραγματοποιήθηκε και το ντεμπούτο του πρώτου ξένου ποδοσφαιριστή του συλλόγου, του Ολλανδού τερματοφύλακα Gerry Keyser αλλά και το ντεμπούτο του George Male, ο οποίος αγωνίστηκε με το Κανόνι στο στήθος για τις επόμενες 18 σεζόν! Ο Male έπαιξε στο πρώτο από τα τρία παιχνίδια που έδωσε η ομάδα σε τρεις μέρες (!) τη περίοδο των Χριστουγέννων, η οποία επικράτησε σε όλα σκοράροντας 14 φορές στο σύνολο.
«Tα πρωταθλήματα κερδίζονται εκτός έδρας. Αυτή η απάντησή μου βασίζεται σε αδιάψευστα γεγονότα.»
Επόμενος στόχος του ταλαντούχου προπονητή ήταν το Double. Τη σεζόν 1931/32 παραλίγο να τα καταφέρει αφού τερμάτισε δεύτερος πίσω από την Everton και ηττήθηκε στο τελικό του FA Cup από τη Newcastle,. Ένα παιχνίδι που έχει μείνει στην ιστορία για τους λάθος λόγους («Over The Line Final»), καθώς μια στιγμή πριν επιτευχθεί το νικητήριο γκολ, η μπάλα είχε βγει εκτός γραμμών.
Τη σεζόν 1932/33 η Arsenal υπέστη έναν αναπάντεχο αποκλεισμό στο Κύπελλο από τη Walsall, ομάδα της Third Division North. Πέντε παίκτες της ομάδας έμειναν εκτός παιχνιδιού λόγω γρίπης και έτσι αγωνίστηκαν οι ρεζέρβες. Λέγεται πως ο Herbert Chapman αντέδρασε με θυμό πουλώντας δύο παίκτες της ομάδας το επόμενο διάστημα, εκ των οποίων ο ένας είχε προκαλέσει το πέναλτι στο παιχνίδι. Παρόλα αυτά, το πρωτάθλημα κατακτήθηκε ξανά με εκπληκτικές επιθετικές εμφανίσεις και νικώντας τη δεύτερη Aston Villa με 5-0, στο ματς που καθόρισε τον τίτλο.
Το καλοκαίρι έγινε κι ο πρώτος επαγγελματίας προπονητής της εθνικής Αγγλίας για μερικά φιλικά παιχνίδια έχοντας προσωρινό ρόλο. Δεν είχε λόγο πάνω στις επιλογές των ποδοσφαιριστών αλλά ήταν υπεύθυνος των ομιλιών πριν τους αγώνες και είχε συμβουλευτικό ρόλο στη τακτική.
Τη σεζόν 1933/34 η ομάδα όδευε προς τη δεύτερη συνεχόμενη κατάκτηση του πρωταθλήματος, καθώς βρισκόταν με πειστικό τρόπο στη κορυφή της βαθμολογίας το Χειμώνα. Ένας Χειμώνας ο οποίος θα αποδεικνύονταν θλιβερός…
Ο Herbert Chapman δε πρόλαβε να συλλέξει όλους τους καρπούς της σκληρής του δουλειάς, καθώς έφυγε από τη ζωή τις πρώτες μέρες του 1934. Αφού πήγε να παρακολουθήσει για κατασκοπευτικούς λόγους τον αγώνα Bury – Notts County αλλά και τους αντιπάλους της Arsenal στο FA Cup, τη Sheffield Wednesday, γύρισε στο Λονδίνο με γρίπη, στο οποίο παρόλα αυτά είδε και τον αγώνα της τρίτης ομάδας με αντίπαλο τη Guildford City. Η κατάστασή του ωστόσο σύντομα χειροτέρεψε, με τη γρίπη να μετατρέπεται σε πνευμονία και τον 56χρονο Herbert να υποκύπτει αφήνοντας τη τελευταία του πνοή στο σπίτι του στο Hendon, στις 6 Ιανουαρίου.
Από την κηδεία του Herbert Chapman. Φωτογραφία του Robert Allsop.
Το τελευταίο του παιχνίδι ήταν ένα 0-0 απέναντι στη Birmingham City στις 30 Δεκεμβρίου του 1933. Η ομάδα συνέχισε και κατέκτησε τον δεύτερο συνεχόμενο τίτλο, μπροστά από τη Huddersfield Town και τη Tottenham. Το ποδόσφαιρο που δομήθηκε από ένα έξυπνο και αδιαπέραστο σύνολο άμυνας σε συνδυασμό με μια ταχύτατη και αποτελεσματική επιθετική ροή είχε πλέον στη πλάτη του και τίτλους, ένα μείγμα που θα επέτρεπε στην ομάδα να χτίσει τα θεμέλια για τις επιτυχίες που θα ακολουθούσαν στην επόμενη δεκαετία.
Η διεθνώς φημισμένη πλέον Arsenal κατέκτησε το πρωτάθλημα και την επόμενη σεζόν του 1934/35, τέσσερις πόντους μπροστά από τη Sunderland. Ο πρώην διευθυντής του club, George Allison, πήρε το τιμόνι και τα πρωταθλήματα έγιναν τρία στη σειρά. Στη λευκή ισοπαλία του Highbury με αντίπαλο την συνδιεκδικήτρια του τίτλου σημειώθηκε και το ρεκόρ προσέλευσης με 73.295 θεατές στο Βόρειο Λονδίνο. Ένα 0-0 που ήταν σπάνιο για εκείνη την ομάδα, η οποία είχε συντρίψει με 8-0 τις Middlesbrough και Leicester, με 8-1 τη Liverpool, με 7-0 τη Wolves και 6-0 τη Tottenham.
Ακόμα μια επιτυχία για το σύλλογο είχε έρθει το Νοέμβριο του 1934, όταν εφτά ποδοσφαιριστές της Arsenal επιλέχθηκαν στην αρχική ενδεκάδα της Εθνικής Αγγλίας απέναντι στη παγκόσμια πρωταθλήτρια Ιταλία, σε ένα παιχνίδι που θα έμενε στην ιστορία ως «The Battle of Highbury» ή ως «τον πραγματικό τελικό του Μουντιάλ».
Λίγο πριν το ξέσπασμα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου ήρθε και η πρώτη τηλεοπτική μετάδοση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα – μάλλον παγκοσμίως – εκείνου ανάμεσα στην Arsenal και τη δεύτερη ομάδα της Arsenal, ενώ οι τίτλοι πρωταθλημάτων του κλαμπ ήταν πλέον 5 σε 8 σεζόν, τα FA Cup 2 και τα Community Shield 5, όμως τα τρόπαια δεν είναι τόσο σημαντικά όσο η υπόλοιπη κληρονομιά του. «Η Μηχανή» του Herbert εξακολουθούσε να συλλέγει μετάλλια, αλλά οι ιδέες του, σε αγωνιστικό και ανθρώπινο επίπεδο, είναι ανατριχιαστικά επίκαιρες και διδακτικές ακόμα και έναν αιώνα μετά.
Λίγο πριν πεθάνει το 1934, δώδεκα φίλοι του πλήρωσαν για τη κατασκευή της χάλκινης προτομής του, η οποία δεσπόζει μέχρι και σήμερα στα μάρμαρα του Highbury, ενώ δύο ακριβείς αντιγραφές του τοποθετήθηκαν στο Diamond Club του Emirates Stadium και στο Galpharm Stadium, το στάδιο της Huddersfield Town. Τέλος, το άγαλμά του τοποθετήθηκε έξω από το στάδιο της Arsenal στις 9 Δεκεμβρίου του 2011, ως κομμάτι των εκδηλώσεων του συλλόγου για τα 125 χρόνια από την ημερομηνία ίδρυσης.
Πηγές:
Arsenal.com
Bleacherreport.com
English-heritage.org.uk
Robert Allsop
Wikipedia.com
Συντάκτης: Γιώργος Στάντζος
